در این مطلب به بررسی سیر تکامل مبلمان کشورهای فرانسه، آلمان، انگلیس، لهستان و ایتالیا در دوره قرون وسطی و سپس رنسانس تا زمان آرت دکو می پردازیم.
اوج شکوفایی مبلمان کلاسیک اروپایی به قرن ۱۴ تا ۱۹ میلادی باز می گردد، زمان اوج سبک های گوتیک، باروک و روکوکو که هر کدام در دوره خود از اقبال عمومی بالایی بین طبقه اشراف و ثروتمندان برخوردار بود.
تاریخچه مبلمان قرون وسطی
شواهد و آثار زیادی از مبلمان دوره قرون وسطی بدلیل جنگ ها و حملات بیشمار این دوره در اروپا باقی نمانده است.
دو صندلی بالا مربوط به مبلمان دوره قرون وسطی در اروپاست.
صندلی ها در این دوره با تکیه گاه بلند و آراسته شده به سبک طراحی و معماری کلیساها بودند که اغلب با خطوط مستقیم و برش های وضعی ایجاد میشدند.
مردم عادی در زمان قرون وسطی نیز از مبلمان با ۳ پایه استفاده می کرده اند.
این نوع صندلی با ۳ پایه و همینطور بصورت خام و بدون رنگ آمیزی یا هیچ تزئین خاصی توسط مردم عادی در زمان قرون وسطی به شکل های مختلف در اروپا استفاده می شده است.
به طور کلی مبلمان در قرون وسطی با چوب بلوط و وزن زیاد و در بعضی موارد بصورت حکاکی و منبت کاری شده روی چوب نیز دیده می شود. منبع در بریتانیکا
تاریخچه مبلمان دوره بیزانس
امپراطوری روم شرقی با پایتختی قسطنطنیه یا استانبول امروزی که قدرت برتر اقتصادی، فرهنگی و نظامی اروپا در طی چند قرن بود.
به خاطر توان بالای تجاری در محدوده جغرافیایی وسیع تحت سیطره، مبلمان دوره بیزانس ترکیبی از هنر شرقی و غربی بوده که با رنگ و مواد اولیه شرقی و تکنیک های ساخت غربی تولید می شده است.
در تاریخ مبلمان دوره بیزانس بعضی صندلی ها دارای چرخ بوده اند و در مدل های شاهانه روی آنها نقاشی می شده و از عاج برای تزئین استفاده می شده است.
یک نیمکت چوبی نیز برای استراحت پاها جلوی مبل قرار داشته است.
آغاز دگرگونی مبل کلاسیک در اروپا
پس از پایان قرون وسطی و انتهای آن دوره بیزانس، تاریخچه مبلمان اروپا در دوره رنسانس متحول شده و دچار یک انفجار عظیم در صنعت طراحی و ساخت مبلمان کلاسیک می شود.
طی چندین قرن، سبک های گوتیک، باروک و روکوکو در صنعت مبلمان پدیدار و توسعه پیدا می کند، قصرها و منازل اشراف به محلی موزه گونه برای قرار گرفتن مبل های کلاسیک سلطنتی بدل می گردند.
اواخر قرن ۱۴ میلادی شروع تحولی در طراحی و تولید مبلمان کلاسیک است اَمّا هنوز ایتالیایی ها به الهام گرفتن از طرح های مبلمان یونانی و رومی مشغول هستند.
صندلی های ایتالیایی با کفی تشک چرمی ساخته می شود و چهره اساطیر و افراد تاریخی مشهور به صورت منبت کاری روی مبل شکل می گیرد و به طور گسترده از رنگ طلایی استفاده می شود.
تاریخچه مبلمان انگلیسی
مختصری از تحولات مهم سبک مبل انگلیسی پس از قرن ۱۵ میلادی
تاریخچه مبلمان در انگلستان با نام سبک الیزابت در این دوره آغاز شد، مبلمان بسیار قوی و محکم و با اندازه های بزرگ ساخته شد. این نوع از مبلمان انگلیسی خیلی راحت نبودند و تزئینات و منبت کاری بزرگی داشت.
مبلمان انگلیسی این دوره به شکل کلی مستطیل یا مربع بودند و نشیمن پایینی نسبت به ارتفاع کلی مبل داشت.
پایه های مبل باریک و طرح های مارپیچ دور پایه ها حکاکی و منبت می شد.
قرن هجدهم میلادی در انگلستان، صنعت مبلمان تغییرات سریع تری را به خود دید و سبک های متنوع تری پدیدار شد.
مبلمان چیپندل و مبل سبک ویلیام و مری از معروف ترین مدل های انگلیسی هستند.
مبلمان چیپندل
این مبلمان در ایران با نام چپندل یا چپندر نیز شناخته می شود که طراحی آن برای توماس چیپندل انگلیسی است که با شغل کابینت سازی وارد حرفه دکوراسیون شد و بعدها به سمت طراحی مبلمان با سبک روکوکو انگلیسی و نئوکلاسیک رفت.
از دیگر مدل های مبل انگلیسی می توان به کاناپه و مبل چسترفیلد اشاره کرد که به یک مدل جهانی تبدیل شد و در مقاله دیگری با نام تاریخچه مبلمان انگلیسی به صورت مفصل به آن می پردازیم.
تاریخچه مبلمان در قرن هفدهم
در قرن هفدهم میلادی سبک باروک به شدت مورد توجه صنعت مبلمان خانگی خصوصا در غرب اروپا قرار گرفت.
سبک باروک در دهه ۱۶۲۰ در کشورهای بلژیک، هلند و لوکزامبورگ به تصویب رسید و اواخر قرن ۱۷ به کشورهای دیگری همچون آلمان و انگلیس گسترش یافت.
مبلمان سبک باروک مدیون هنر آسیایی است که از پیش، تاثیر بسزایی روی مبلمان اروپایی گذاشته است.
تاثیر از آسیا به دلیل تجارت مابین کشورهای پرتغال، هلند و انگلیس با کشور هند بوده است. در آن زمان در کشورهای آسیایی مبلمانی لاکچری تولید می شده است.
تقلید گسترده در آراستن مبلمان قرن هفدهم میلادی در اروپا، دارای نشانه های بسیاری از هنر چینی و هندی است. همینطور قسمت عمده ای از چوب مبلمان از مناطق گرمسیری به اروپا وارد می شده است.
تاریخچه مبلمان در قرن ۱۸ اروپا
قرن هجدهم میلادی در اروپا، زمان تاثیرگذاری فرانسوی ها در صنعت مبلمان بود.
در قرن هجدهم، سبک مبلمان نئوکلاسیک که از دهه ۱۷۵۰ شروع شده بود به اوج خود رسید. در نئوکلاسیک صنعتگران قرن هجدهم هنری از جنس استایل روکوکو و کلاسیک ساختند.
- صندلی فرانسوی ۱۷۵۶-۱۷۵۴
- صندلی آلمانی ۱۷۶۰-۱۷۵۰
کمد و کنسول های بول در اوج بودند و مبلمان لوئی چهاردهم در فرانسه سلطنت می کرد.
سبک مبلمان بول به نام آندره چارلز بول ویکی پدیا ، کابینت ساز و مبل ساز سلطنتی فرانسوی نام نهاده شده که به جای استفاده از رنگ، از عناصری مثل فلز برنج، لاک، صدف، انواع معرق های چوبی و … استفاده می شود.
در مبلمان بول سطح چوب با عناصر طبیعی پوشیده و تزئین می شود و یکی از مدل های گران قیمت و مبلمان سلطنتی به حساب می آید.
مبل و دکوراسیون انگلیسی در این قرن بیشترین تاثیر را از سبک های فرانسوی گرفت.
از دیگر سازندگان مبلمان قرن هجده میلادی اروپا می توان به جورج هپل وایت و شراتون اشاره کرد که همسر وی پس از مرگ او کتابی ارزشمند از طرح های وی را منتشر کرد.
- صندلی دسته دار هپل وایت
- صندلی توماس شراتون
مدتی بعد از انتشار کتاب توسط بیوه توماس شراتون، مساله عجیبی مطرح شد! این موضوع که اصلا طراح مبلمان و کابینتی به نام شراتون با آن همه اسم و رسم وجود خارجی نداشته و طراح اصلی و نویسنده کتاب خود آن خانم بوده است.
همچنان مبلمان طبقه عادی جامعه، به صورت پراکنده از سبک های بسیار ساده و مختلف و بدون جزئیات خاص در این قرن ساخته شده است.
مبلمان آمریکایی در قرن هجدهم
در آمریکا از چوب های سخت مثل گیلاس و گردو برای ساخت مبلمان استفاده شده و از بخار و تکنیک های خاص برای خم کردن چوب بهره گرفته شده است.
از معروف ترین سازندگان مبل آمریکایی در قرن هجدهم می توان به دانکن فیفی (۱۷۶۸-۱۸۵۴) و جان گودارد (۱۷۲۴-۱۷۸۵) اشاره کرد.
دانکن فیفی هیچ نوع سبک و استایل خاصی را برای مبلمان آمریکایی به ارمغان نیاورد اما مبل های اروپایی را با تفسیری جدید در سبک نئوکلاسیک برای آمریکا بازطراحی کرد و ساخت.
در آمریکا نیز در قرن هجدهم مبلمان طبقه مردم عادی بسیار ساده و بدون هیچ تاریخچه خاصی است.
مبلمان در قرن نوزدهم
تاریخچه مبلمان در قرن نوزدهم میلادی نشان دهنده ی احیای مجدد بعضی سبک ها از جمله مبلمان گوتیک، سبک نئوکلاسیک و روکوکو است.
آنچه که در مبل کلاسیک قرن نوزدهم میلادی می بینید، شبیه ترین ژانر به آثار کلاسیک معروف امروز بازار مبل تهران است.
- مبل دسته دار امپراطوری فرانسوی
- صندلی سال ۱۸۰۵
استفاده از برنز، لاک، صدف و انواع روکش مرغوب چوب در قرن نوزدهم همچنان وجود دارد اما بول به تنهایی کمتر استفاده می شود و صنعتگران به ترکیب این سبک رنگ لوکس با سایر سبک ها روی آورده اند.
تولید انبوه مبلمان در قرن نوزدهم
از مهمترین اتفاقات تاریخچه مبلمان در قرن نوزدهم میلادی می توان به تولید انبوه مبلمان اشاره کرد، چرا که پیش از این مبلمان در انحصار استفاده اشراف، درباریان و افراد ثروتمند بود ولی با تولید انبوه مبل این انحصار شکسته شد.
از ایرادات تولید انبوه مبل می توان به افت کیفیت و استانداردهای ساخت آن در قرن نوزدهم اشاره کرد.
در اواسط قرن نوزدهم، مبل سازان آمریکایی شروع به احیای مبلمان نئوکلاسیک با الهام از طرح های قرون وسطایی، روکوکو فرانسه و مبلمان مصری کردند.